Από τη χώρα της Χίου, κατευθυνόμενοι δυτικά αντικρίζουμε μια άλλη εικόνα του νησιού. Συναντάμε τον Ιερό Παρθενώνα Παναγίας Βοήθειας, γυναικείο μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1930. Το εικόνισμα της Παναγίας θεωρείται θαυματουργό, ενώ το καθολικό και η τράπεζα έχουν αγιογραφηθεί απο τον περίφημο αγιογράφο Γ.Παναγιωτάκη. Έχει αρκετές μοναχές, που ασχολούνται με την αγιογραφία, την υφαντική, το κέντημα και τη μικροτεχνία.
Εν συνεχεία, συναντάμε τις Καρυές , όμορφο χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά σε περιοχή με άφθονη βλάστησηστις δυτικές παρυφές της Χώρας. Ακόμη ψηλότερα, στο βουνό Πένθοδος βρίσκεται η σκήτη του Αγίου Μάρκου, που ιδρύθηκε το 1886 απο τον ασκητή Παρθένιο, στη θέση προυπάρχοντος απο το 1700, αλλά ερειπωμένου ναού του ευαγγελιστή Μάρκου. Στη μονή αναπτύχθηκε ιδιαίτερα η αγιογραφία. Κοντά της βρίσκεται και η μη ενεργή σήμερα Μονή Κουρνάς. Ιδρύθηκε απο τους Ρωμαιοκαθολικούς της Χίου τα χρόνια της Γενουατοκρατορίας και είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή. Κατά την Τουρκοκρατία παραδόθηκε στους Ορθόδοξους και προσαρτήθηκε ως κάθισμα στη Νέα Μονή.
Νέα Μονή Η Νέα Μονή είναι χωρίς αμφιβολία το σημαντικότερο μνημείο στο νησί και μια απο τις κορυφαίες εκφράσεις του βυζαντινού πολιτισμού στην Ελλάδα. Βρίσκεται 13 χλμ. απο τη Χώρα, στους πρόποδες του όρους Προβατάς. Η ιστορία της ίδρυσης της μονής συνάγεται απο αυτοκρατορικά χρυσόβουλα, παλαιά χειρόγραφα και παραδόσεις. Στην ίδια θέση προυπήρχε μοναστήρι γνωστό ως Παλαιά Μονή αφιερωμένο στην Παναγία. Είχε χτιστεί εκεί όπου βρέθηκε η εικόνα της, η οποία σώζεται ως σήμερα. Κατά την παράδοση, την περίοδο που ήταν εξόριστος στη Λέσβο ο μετέπειτα αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Μονομάχος άκουσε απο τρείς μοναχούς της Παλαιάς Μονής μια προφητεία για επικείμενη άνοδο του στο θρόνο. Πιθανόν λοιπόν, η Νέα Μονή να αποτελούσε υλοποιήση της υπόσχεσης του να ιδρύσει μεγάλο μοναστήρι σε περίπτωση που θα επαληθευόταν η προφητεία. Πράγματι, γύρω στο 1042 ξεκίνησε η ανέργεση του νέου καθολικού το οποίο ως αυτοκρατορική δωρεά ήταν έργο κορυφαιάς τέχνης και εξαιρετικής λαμπρότητας. Στους αιώνες που ακολούθησαν η μονή υπέφερε απο καταστροφές, λεηλασίες και πειπέτειες. Όμως η σφαγή του 1822 υπήρξε αναμισφηβήτητα η μεγαλύτερη δοκιμασία. Οι Τούρκοι αφού έσφαξαν γυναικόπεδα και μοναχούς και λεηλάτησαν τα πολύτιμα σκεύη, ολοκλήρωσαν τις θηριωδίες με τον εμπρησμό της μονής. Σημαντικό τμήμα των ψηφιδωτών καταστράφηκε, στερώντας το ναό απο την περιώνυμη έως τότε λαμπρότητα του. Μια ακόμη επιδρομή δέχτηκε το 1828, ενώ το 1881 ο ισχυρός σεισμός ολοκλήρωσε τις καταστροφές. Στα νεότερα χρόνια έγιναν ορισμένες εργασίες αναστήλωσης και η κατάσταση έχει βελτιωθεί. Γιορτάζει στις 23 Αυγούστου και το επισκέπτονται πολλοί πιστοί για να προσκυνήσουν την ιστορική και θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Νεαμονίτισσας.
Μετά την Νέα Μονή, νότια απο το δρόμο προς τα Αυγώνυμα, βρίσκεται η σκήτη των Αγίων Πατέρων. Χτίστηκε γύρω απο τη σπήλαιο όπου μόνασαν οι τρείς ιδρυτές της Νέας Μονής και σταδιακά, ιδιαίτερα μετά το 1868, ο χώρος μετατράπηκε στο μεγαλύτερο μοναστικό κέντρο του νησιού. Το πολύπλοκο κτηριακό συγκρότημα της μονής διαθέτει ευρύχωρους ξενώνες. Απο το πλάτωμα μπροστά απο την εκκλησία της μονής η θέα προς τη θάλασσα και προς τα μικρασιατικά παράλια είναι εντυπωσιακή.
Αυγώνυμα Τα Αυγώνυμα είναι μικρό ορεινό απομονωμένο χωριό 15χλμ βορειοδυτικά απο τη Χώρα. Μακριά απο τα εύπορα μέρη του νότου, ο οικισμός αποτελεί εύγλωττο δείγμα μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής με τα στενά δρομάκια του να διαμορφώνουν έναν συμπαγή πολεοδομικό ιστό γύρω απο την πλατεία. Οι πέτρινες κατοικίες είναι μονώροφες ή διώροφες και η πρόσβαση στον όροφο γίνεται απο εξωτερική πέτρινη σκάλα. Προσέξτε τα χαρακτηριστικά παράθυρα με τη δίγχρωμη τοξωτή απόληξη.
Ανάβατος Μετά τα Αυγώνυμα 4χλμ προς βορρά, φτάνετε στν πιο απομονωμένο οικισμό του νησιού, τον Ανάβατο. Καθώς πλησιάζετε, ο ακατοίκητος αυτός τόπος αποκαλύπτεται ξαφνικά σμιλεγμένος στα γυμνά βράχια. Στα ριζά του οικισμού, όπου βρίσκονται και τα λίγα κατοικούμενα σπίτια, μπορείτε να δροσιστείτε στη βρύση πριν απο την ανάβαση σας στο <<κάστρο>>. Ο Ανάβατος αποτέλεσε την τελευταία εστία αντίστασης στα γεγονότα του 1822. Σύμφωνα με μαρτυρίες, καταλήφθηκε με προδοσία και πολλοί πολιορκούμενοι προτίμησαν να πέσουν στο φοβερό γκρεμό για να μην αιχμαλωτιστούν. Τα επόμενα χρόνια κατοικήθηκε και πάλι, αλλά μετά τον σεισμό του 1881 ερήμωσε οριστικά. Σήμερα ο οικισμός προστατεύεται ως τόπος ιστορίας και ιδιαίτερου κάλλους και μερικά οικήματα έχουν κατοικηθεί. Στην κάτω γειτονιά έξω απο το κάστρο, τα σπίτια βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση. Είναι όλα διώροφα, καμαροσκέπαστα με μικρά τοξωτά ανοίγματα. Μέσα στο κάστρο υπάρχουν πολλά ερείπια και η εκκλησία των Ταξιαρχών με τις δύο στέγες. Απο την κορυφή του κάστρου το θέαμα του απειλητικού γκρεμού είναι εντυπωσιακό.
